Bir browser (tarayıcı) sayfasında ses veya görüntü dosyası oynatmak aslında hiç de zor değildir. Bunu pencerenin içine bir ses veya görüntü dosyası sürükleyip bırakarak anlayabilirsiniz, dosya pencerede oynatılacak yada uygun programla açılacaktır. Ama bu ses ve görüntü dosyalarını sayfalarımızda oynatmak için bazı etiketler kullanmamız gerekiyor. Bu dosyaları bir linke bağlarsak ya nereye kaydedeceğimiz sorulacak yada işletim sistemi bu dosyayı tanıyorsa, tanımlanan programla dosyayı oynatacaktır. Bir img etiketinde de kullanamayız çünkü sadece resim dosyaları bu şekilde görüntülenir.

    Ses, görüntü ve plug-in nesneleri sayfada <EMBED> etiketi ile çağırılır, iki browser tarafından da tanınır. Bu etiket ile çağırdığınız bir ses veya görüntü dosyası sisteme bir player program yüklenmemişse, Explorer`da Media Player 6.4 tarafından açılır dolayısıyla Media Player`ın oynatabildiği tüm ses ve görüntü dosyaları Explorer`da da oynatılır. Netscape`de ise genelde kurduğunuz QuickTime, Real Player gibi programlar tarafından oynatılır. Sisteme hiçbir player program yüklememişse sadece .wav dosyalarını oynatabilir diğerlerini oynatamaz. Öte yandan plug-in`i yüklenmiş bir player programının ismi type özelliğinde belirtilerek dosyayı bu programın oynatması sağlanabilir. Plug-in eklentileriyle Netscape`i MediaPlayer`ı kullanabilir hale getirebiliriz, bu konuya daha sonra değineceğiz. Şimdi <EMBED> etiketinin kullanımını görelim.

<EMBED type="application/x-mplayer2" src="XXX.xxx" width="300" height="200" loop="false" cache="true" controller="true" autoplay="true">
</EMBED>

type = Sadece Netscape için Player programı plug-in tarafından kullanılıyorsa programın ismi buraya yazılır. Plug-in yüklü değilse yazılmaz.
src = Dosyanın isim ve yolunun yazılacağı yer.
width = Görüntünün eni
height = Görüntünün boyu
controller = Player programının kontrol tuşlarının olup-olmaması. True(doğru) olsun, False(yanlış) olmasın
Loop = Ses veya görüntü dosyasının ardarda oynatılması
autoplay = Ses veya görüntü dosyasını otomatik oynatır.
cache = Gelen dosyanın kopyasının tutulup tutulmayacağı
pluginspage = Dosyayı oynatamayan browserlar için plug-in eklentisinin çekilebileceği adresin yazıldığı yer.

    Explorer type kısmına yazılan player programını önemsemez ve en son hangi program registry`da gerekli değişikliği yapmışsa dosya o program tarafından oynatılır. Netscape ise dosya, eğer plug-in yüklü ise, type kısmında yazılı olan program tarafından oynatılacaktır. Örnekte MediaPlayer için type bilgisini görüyorsunuz, fakat bu durumda plug-in yükü değilse dosya oynatılamayacaktır, oysa type özelliği yazılmasaydı varsayılan program tarafından oynatılabilirdi. Bu durumda tasarımcıya ya ziyaretçinin sistemindeki programı tahmin etmek, ya plug-in yüklemesini söylemek ya da iki browser için ayrı sayfa hazırlamak kalıyor. offf tasarımcılık zor zanaat... iyisi mi okumaya devam edin.

    Öte yandan iki browser`ında yanlızca plug-in ile oynatabileceği dosyalar vardır. Mesele Macromedia`nın Shockwave Flash dosyaları. Bu dosyaların sayfada gösterilişi ise şu şekilde olur :

<EMBED src="XXX.swf" pluginspage="http://www.macromedia.com/shockwave/download/"
type="application/x-shockwave-flash" width="300" height="200">
</EMBED>

    Diyelim ki sayfanıza koyduğunuz ses veya görüntü dosyasını özel bir programın oynatmasını istiyorsunuz. Mesela QuickTime`ın .mov formatını düşünün, Microsoft`un MediaPlayer`ı sadece çok eski .mov formatlarını oynatabilmek için lisans almıştır. Şimdi internetten edindiğiniz .mov dosyalarını MediaPlayer oynatamaz, ama dosyayı oynatmak isteyecek ve başaramayacaktır. Tabi bu istenilmeyen bir durum, bunun gibi durumlarda ActiveX nesneleri kullanılarak istenilen program çalıştırılabilir.

    ActiveX nesneleri Web Server ve Browser`lar için geliştirilen eklenti programlardır. MediaPlayer programı bir ActiveX nesnesi olarak kullanılabilir, hatta plug-in yazılmış tüm programlar bir ActiveX nesnesi olarak kullanılabilir. Browser`lar programları Class id denen sınıf kimlikleriyle tanır ve kullanırlar. Yani kullanmak istediğiniz Playerın id numarasını bilmelisiniz. Fakat bu özelliği Netscape desteklemiyor. Şimdi OBJECT etiketi ile ActiveX kullanılarak QuickTime`ı nasıl çalıştıracağımızı görelim.

<object type="application/x-oleobject" width="300" height="310" standby="yükleniyor"
CLASSID="CLSID:02BF25D5-8C17-4B23-BC80-D3488ABDDC6B"
CODEBASE="http://www.apple.com/qtactivex/qtplugin.cab">
<param name="src" value="XXX.xxx">
<param name="url" value="XXX.xxx">
<param name="controller" value="true">
<param name="Loop" value="false">
<param name="AutoStart" value="true">
</object>

CLASSID = ActiveX nesnesinin (Programın) sınıf kimlik numarası
standby = Dosya yüklenirken görülecek mesaj
src = Dosyanın isim ve yolunun yazılacağı yer. (MediaPlayer 6.4, QuickTime ve Flash için)
url = Dosyanın isim ve yolunun yazılacağı yer. (MediaPlayer 7.0 için)
controller = Player programının kontrol tuşlarının olup-olmaması. True(doğru) olsun, False(yanlış) olmasın
Loop = Ses veya görüntü dosyasının ardarda oynatılması
AutoStart = Ses veya görüntü dosyasını otomatik oynatır.
codebase = Dosyayı oynatamayan browserlar için plug-in eklentisinin çekilebileceği adresin yazıldığı yer.

MediaPlayer 6.4 için CLASSID = CLSID:22D6F312-B0F6-11D0-94AB-0080C74C7E95
MediaPlayer 7.0 için CLASSID = CLSID:6BF52A52-394A-11D3-B153-00C04F79FAA6
QuickTime için CLASSID = CLSID:02BF25D5-8C17-4B23-BC80-D3488ABDDC6B
Real Player için CLASSID = CLSID:CFCDAA03-8BE4-11CF-B84B-0020AFBBCCFA
Shockwave Flash için CLASSID = CLSID:D27CDB6E-AE6D-11CF-96B8-444553540000

    ActiveX nesnelerini ve OBJECT etiketlerini sadece Explorer kullanabiliyor. EMBED ise her iki browserda da kullanılabiliyor. EMBED etiketinin type özelliğinde belirtilen program ismi ise sadece Netscape`de çalışıyor. Sanal alemde tek bir browser olsaydı hayat tasarımcılar için ne kadar kolay olurdu değil mi? :-)

    Şimdi gelelim plug-in meselesine. Aslında plug-in yüklemenin hiçbir zorluğu yoktur. Birçok player programı genelde kurulduğunda sadece Explorer`a plug-in`lerini ekler, dolayısıyla diğerleri kullanamazlar, QuickTime ise Netscape`e de plug-in ekliyor. Öncelikle bir tasarımcının düşüneceği şey her sistemde bulunacak programlar kullanmak. Diyelimki bir mp3 dosyası çaldıracağız, bu dosyanın çalması için illaki özel bir programa gerek yoktur, sonuçta birçok program bu formatı destekliyor. Ama bizim için asıl önemli olan her sistemde bulunabilecek bir program olması, öyle ya bir müzik dinlemek için program yükleyip kuracak değil ziyaretçiler. Ama .mov formatı için durum farklı, çünkü o sadece QuickTime tarafından oynatılabiliyor.
    Windows için böyle bir program, olsa olsa Media Player 6.4 sürümü olabilir. Başka bir çare ise, ziyaretçiye birkaç program arasından seçim yapabileceği bir sayfa sunmak olabilir. O zamanda her program için ayrı sayfa yapmalıyız. Biz yine de Media Player 6.4 `e göre her iki browserda da çalışacak bir kod yazacak olursak, öncelikli işimiz Netscape`e Media Player 6.4 için bir plug-in yüklemek olacak. Fakat ne Microsoft, Explorer`ın kullanıcı sayısını azaltmamak için; ne de Netscape, RealPlayer`ın kullanıcı sayısını azaltmamak için böyle bir plug-in yazmıyor.

    Fakat dediğimiz gibi bu iş aslında hiç de zor değil. Yapmanız gereken sadece C:\Program Files\Netscape\Communicator\Program\Plugins klasörünün içine NPDSPLAY.DLL , NPDRMV2.DLL , NPWMSDRM.DLL adlı3 .dll dosyasını kopyalamak. Bu dosyaları eğer sisteminizde Media Player 7.0 kurulu ise C:\Program Files\Windows Media Player klasöründe olmalı. Fakat kurulu olmasa bile bu dosyalar klasik Media Player 6.4`ün dosyalarıdır, aratıp bulabilirsiniz.
    İyi güzelde bu dosyayı bizim kopyalamamız birşey ifade etmiyor, önemli olan bunu ziyaretçinin yapması. Burada ise iş tasarımcıya düşüyor. İster bu dosyanın bulunduğu ve kopyalanması gerektiği yeri benim yaptığım gibi yazarsınız, isterseniz server`ınıza bu dosyayı upload edip gerekli linki ziyeretçiye sunarsınız. Mesela pluginspage kısmına bu linkin ve bilgilerin bulunduğu sayfanın adresini yazabilirsiniz. Hatta bir yardım sayfası hazırlayabilirsiniz.
    Şimdi her iki browserda da MediaPlayer 6.4`ü çalıştıracak bir kod yazalım.

<object width="300" height="200" standby="yükleniyor"
CLASSID="CLSID:22D6F312-B0F6-11D0-94AB-0080C74C7E95">
<param name="src" value="XXX.xxx">
<param name="controller" value="true">
<param name="Loop" value="false">
<param name="AutoStart" value="true">

<EMBED type="application/x-mplayer2" src="XXX.xxx" width="300" height="200" loop="false" cache="true" controller="true" autoplay="true">
</EMBED>
</object>

    Bu sayfanın ziyaret edilmesi sonucu Explorer object etiketi sonucu CLASSID kısmında belirtilen programı çalıştırıp dosyayı oynatacak EMBED etiketini önemsemeyecek; Netscape ise object etiketinden anlamayıp, EMBED etiketinin type özelliğinde belirtilen programı çalıştırıp dosyayı oynatacaktır, tabi plug-in yüklü ise.

    Buraya kadar öğrendikleriniz, bu işi yapmak isteyenlerin kafasındaki soru işaretlerini ne derece gidermiştir bilemem ama konuyu biraz daha toparlama gereği duyuyorum. Diyelim ki bir Player programının gözükmeyeceği, fonda sürüp giden bir müzik koymak istiyorsunuz. Öncelikle bu dosyanın formatı wav, midi, mod gibi sıkıştırılmamış bir format olması gerekiyor, çünkü mp3 gibi sıkıştırılmış formattaki müziklerin başı sonu iyi birleştirilemiyor ve arada es (boşluk) kalıyor, tabi müziğin devamlı tekrarlanmasını istiyorsanız. Hangi programın oynatacağıyla ilgili bir problemimiz olmadığı için, her iki browserda da çalışacak ve type kısmı olmayan bir EMBED etiketi oluşturmak en iyisi. Bu arada dosyanın boyutu fazla uzun olmasın, yüklenmesi çok uzun sürebilir.

    Fakat bir müzik veya video sitesi tasarlamak istiyorsanız işiniz zor. Diyelim ki .mov formatında fragramlarınız (film tanıtımı) var. Bu formatı sadece QuickTime oynatabileceği için yine type kısmını boş bırakarak bir EMBED etiketi oluşturabiliriz. QuickTime kurulu ise açılarak .mov dosyası oynatılacaktır. Kurulu değilse pluginspage kısmında belittiğimiz adrese giderek programı yükleyebilir. Öte yandan Explorer için birde object etiketi hazırlayabiliriz. Bu etiketteki CLASSID kısmına QuickTime ile ilgili id numarasını gireriz, yine program yüklü değilse bir uyarı çıkarak, CODEBASE kısmında belirtilen adresten programı çekmek isteyip istemediği sorulacaktır. Şimdi de böyle bir örnek yapalım.

<object width="300" height="310" CODEBASE="http://www.apple.com/qtactivex/qtplugin.cab"
CLASSID="CLSID:02BF25D5-8C17-4B23-BC80-D3488ABDDC6B">
<PARAM name="src" value="XXX.mov">
<PARAM name="controller" value="true">
<PARAM name="Loop" value="false">
<PARAM name="AutoStart" value="true">

<EMBED src="XXX.mov" width="300" height="310" loop="false" cache="true" controller="true" autoplay="true" pluginspage="http://www.apple.com/quicktime/download/">
</EMBED>
</object>

    Peki ya birçok program tarafından oynatılabilen mpeg dosyaları ne olacak. Aynı yöntemle yaparsak Netscape`de ya değişik bir program oynatacak yada hiçbir program oynatmayacaktır. Bu durumda yine iş Media Player 6.4`e, Netscape`e programı kullandırmakta sizin marifetinize düşüyor. Yukarıda nasıl yapılacağınından bahsetmiştik, belkide bir plug-in vardır ben bulamadım. Diyelimki Netscape engelini aştınız, peki ya işletim sistemi engeli ne olacak. Öyle ya herkes Windows kullanmıyor ve Media Player programı sadece windows`ta var. Bu durumda Linux, Unix, MacOS, BeOS (DOS şaka yapıyorum) kullanıcıları içinde bir şeyler düşünmek gerekiyor. En iyisi ziyaretçiye browser`ını ve kullanacağı programı soran seçenekler hazırlayarak, bunlara uygun sayfalar yapmak. Ayrıca seçenek dışı durumları da göz önünde bulundurarak dosyayı download etmek içinde bir link koymak, böylece ziyaretçi dosyayı çekip dilediği gibi oynatabilir.

    Son olarak eğer içinden çıkamadığınız bir şey olursa önde gelen audio/video sitelerine giderek, bu sitelerin kodlarından kopya çekebilirsiniz. Aslında bu iş kopyaya girmez, çünkü bu kodları kimse keşfetmedi, teknolojileri üretenler bir şekilde insanları bundan haberdar ediyorlar. Kopyaya giren kısım sayfaların görsel tasarımını aynen almaktır, tabi esimlenmek ayrı birşey.

    Bir sonraki sayfada HTML Application-HTA (HTML ile Programlama)